Balmumu nedir, Nerelerde kullanılır?
Bal mumu, yaklaşık üç haftalık genç işçi arıların karın halkalarındaki mum salgı bezlerinden çıkan salgıdır. Balmumu, beyaz olarak salgılandıktan sonra hava ile temas ederek katılaşır, koyulaşır ve sarı renge dönüşür. Bal mumu arılar için hayati öneme sahiptir. Arılar petek gözlerini örmek için bal mumu üretirler ve bal mumunu altıgen şeklinde işleyerek petekleri oluştururlar. Oluşturulan bu peteklerde dönemsel olarak hem ballarını depolar hem de yavrularını büyütürler. Yumurtlama döneminde ana arı, her bir petek gözüne yumurta bırakır. Bırakılan bu yumurtalar, tüm gelişim süreçlerini petek gözünde tamamlar. Larva döneminden, kanatlanıp uçana kadar petek gözlerinde yaşayan arılar, en savunmasız anlarında bal mumu sayesinde hayatta kalırlar.
Arılar, bal yapma dönemlerinde ise balmumundan petekleri bal depolama alanı olarak kullanır. Arılar, çiçek nektarlarını bala dönüştürdükten sonra oluşturulan bu balın petek gözlerinde bir süre beklemesi ve olgunlaşması gerekir. Arılar peteklere depoladıkları balların üzerini sır tabakasıyla kapattıkları zaman bal olgunlaşmış ve sağıma hazır hale gelmiş demektir. Salgılanan bu sır tabakası da yine bal mumundan üretilir ve son derece kıymetli bir arı ürünüdür. Bal mumunun kimyasal yapısında; alkali esterler, serbest yağ asitleri, hidrokarbonlar, serbest alkoller bulunur. Bal mumu 62-65 °C‘de tamamen erir. Yoğunluğu 0.95 olduğu için eritildiği zaman su yüzeyinde toplanır.
Bal mumu üretimi oldukça zor ve meşakkatlidir. Kovandan alınan petek balların üzerindeki sır tabakası; sır bıçağı, sır rulosu, sır tarağı gibi geleneksel yöntemlerle kaldırılır. Sonrasında bal sağım makinesine konulan çerçeveler, makinenin içinde yüksek hızda döndürülür, oluşturulan merkez kaç kuvvetinin etkisiyle, ballar kazanın içine süzülürken geriye petekler kalır. Bu şekilde 100 kg bal sağımı yapan arıcı kalan peteklerden 1 kg civarında bal mumu elde edebilir.
Sağımdan arta kalan mumlar 120 derecede ısıtılır, yabancı maddeler ayrıştırılır ve levha haline getirilir. Böylece kalan bal mumları gelecek bal sezonuna kadar saklanmış olur. Bal mumunda kaliteyi belirleyen faktör mumun rengidir. Limon sarısına yakın renkte olanlar birinci kalite en kıymetli bal mumlarıdır. Bu mumlar petekli ballardaki sır tabakasından elde edilmiş olup özellikle kozmetik amaçlı kullanıma uygundur. Bazı satıcılar mumun rengini açmak için içerisine petrol yan ürünü olan parafin karıştırırlar. Bal mumu kullanmak isteyen tüketiciler parafin karıştırılmış hileli ve sahte bal mumlarına karşı dikkatli olmalılardır.
Bal mumu nerelerde kullanılır?
Bal mumunun kullanım alanları oldukça geniştir. Bal mumunun özellikle insan derisi için bir çok faydası vardır. Son yıllarda dünya genelinde balmumundan yapılmış cilt bakımı ve kozmetik ürünlerine talep oldukça artmıştır. Tüketiciler, canlı ve sağlıklı bir deriye sahip olmak için doğal balmumu kullanmaya başlamışlardır. Kozmetik sektöründe; dudak kremi, nemlendirici, kaşıntı giderici, ağrı kesici olarak kullanılır. Dekoratif mum yapımında bal mumu kullanımı oldukça popülerdir. Parafin, renklendirici, parfüm içermeyen bu mumlar sağlıklı ve doğaldır. Ayrıca davetiye, hediye kutusu gibi ürünlerde de bal mumuyla mühürleme işlemi yapılmaktadır. Ayakkabı, kemer, çanta gibi deriden üretilmiş aksesuarlarda da bal mumu koruyucu olarak kullanılır. Bal mumu, tıpkı insan derisinde olduğu gibi bu tür deri ürünlere de nem, yumuşaklık ve esneklik vererek ömürlerini uzatır. Okçuluk sporunda kullanılan yay, bal mumu ile kaplanarak atış performansı arttırılır. Diş teli tedavisinde ağız içi yaraları önlemek amacıyla bal mumu tercih edilir. Bunların dışında balmumu el işi ve hobi malzemesi olarak da çok sık kullanılır. Kayganlaştırıcı etkisinden dolayı çekmece veya fermuar gibi sıkışan yüzeylerde bal mumu kullanılır. Bal mumunun en önemli özelliklerden biri suya dayanıklı olmasıdır. Bu nedenle su bazlı ürünler yapmak için eritilmiş bal mumu kullanılır. Kamp çadırları, yürüyüş ayakkabıları gibi outdoor malzemeler suya dayanıklı hale getirilmek için bal mumu ile kaplanır. Son yıllarda geri dönüştürülebilen ve çevre dostu ürünlere talep artmasıyla birlikte bal mumu kaplanmış kumaşlar da oldukça popüler hale gelmiştir. Gıdaların plastikle temasını önlemek için alternatif bir ürün olarak karşımıza çıkan bal mumu kumaşlar hem doğal hem de sağlıklıdır. Meyve, sebze, ekmek gibi gıdaları plastik kaplar yerine bal mumu ile kaplanmış kumaşlarda saklayabilirsiniz. Ayrıca ilaç sanayisinde, parfümeri sektöründe de bal mumu kullanılır. Heykel yapımında, boya sanayinde kullanılır. Tekstil sektöründe suya dayanıklı iplikler bal mumu ile yapılır. Kiliselerde yakılan mumlarda mutlaka bal mumu kullanılması gerekir. Bal mumu askeriyede de kullanılır. Askerler açık alanda ve zorlu hava koşullarında çok fazla bulundukları için özellikle su geçirmez askeri malzeme üretiminde bal mumu tercih edilir.